HELAL LOJİSTİK: KAVRAMSAL BİR DEĞERLENDİRME

HELAL LOJİSTİK: KAVRAMSAL BİR DEĞERLENDİRME

Prof. Dr. Orhan KÜÇÜK*

Lojistik, insan, hasta, organ ve canlı hayvan gibi risk düzeyi yüksek değerli varlıklardan, eşya, petrol, yük vb. farklı unsurlara kadar taşımaya konu her unsurun taşınması, gönderilmesi ve iletilmesi süreci olarak tanımlanmaktadır.

Helal Lojistik ise; lojistik işlemleri gerçekleştirilirken siparişten depolamaya, sevkiyattan bilgi aktarımı ve ödemeye, beraberinde konaklama hizmetlerinden yolcu taşımaya kadar her uygulamanın İslâmi kurallar dikkate alınarak yerine getirilmesi biçiminde tanımlanabilir.

Burada anlaşılması gereken temel husus, Helal Lojistik kavramının temelde farklı bir alt yapı ortaya koymadığı, lojistik uygulamalarının, işlemlerinin ve faaliyetlerinin İslâm dini esasları dikkate alınarak gerçekleştirilmesidir. Bunun temel nedeni de insan ihtiyaçlarının ve beklentilerinin karşılanması, böylece memnuniyetinin sağlanmasıdır.

Temel neden olarak ifade edilen husus, aynı zamanda Helal Lojistik kavramına uygulamaları ile ne kadar ihtiyaç olduğunun anlaşılmasına katkı sağlamaktadır ve Helal Lojistik kavramı, ihtiyaçlardan doğmuştur.

Bugün insanlar satın aldıkları ürünün taşınma koşullarını soramamakta fakat endişe duymakta, güvenilir koşullarda bu aktarmaların yapılmasını arzu etmektedirler.

Ülkemizde farklı dinlerden insanlar yaşamakta beraberinde küreselleşme ile birlikte dünyanın her tarafında eğitim alma, ticaret yapma veya turizm amaçlı geziler yapma gibi nedenlerle insan hareketliliğinde ciddi artış nedeniyle bir arada yaşamanın bugün bir gereklilik olduğu söylenebilir. İnsanlar nerede ne yediklerini, bunun kesim usullerinin kabul edilebilir olup olmadığını, yedikleri gıdaların içeriğinde neler bulunduğunu, bir arada istiflendiği ürünlerin mahiyetinin ne olduğunu bilmek istemekte, beklentilerine uygun çözümler üretilmesini haklı olarak arzu etmektedirler.

Yine uzun yolda otobüste kiminle yan yana oturacaklarını sorgulamakta, şehir içinde seçici davranmakta, gerektiğinde ayakta durmakta fakat örneğin vapurda, uçakta veya hızlı trende böyle bir isteğin taşıyıcıyı zora sokabileceğini değerlendirerek sorun çıkaran olmaktan çekinmekte, duruma rıza göstermektedir. Zaman zaman bazı tatsızlıklar da yaşanmakla beraber bu razı oluş, onların rahat oldukları veya bir sorun olmadığı anlamına gelmemektedir. Beraberinde kalite sorumlularının kalite düzeyini, müşteri beklentilerinin ötesine geçirmeleri gerekmekte, müşterilerin hayal edemeyeceği taleplerini öngörerek sunmaları gerekmektedir.

Lojistik hizmet alımında ödeme biçimi ve aracıların yapısı da ayrı bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Katılım ücreti, aidat, ATM’den para çekme veya para aktarma gibi her durumda işlem yapanlardan para kesen, doğrudan bir katkısı olmadan sistemin kendisine yönlendirmesiyle insanların rızası dışında paralarından kesinti yapan bankaların işleyişi de ele alınmalı ve düzenlenmelidir.

Benim her türlü inançtan müşterilerim var diyen bir kasaba aynı bıçağı her ürün için kullanıp kullanmadığını sorgulamak, ürünü para verip satın alan müşterilerin hakkıdır. Koşerlenmemiş ürünleri satın almayan, koşerli olmayan dükkânlardan alış veriş yapmayan Yahudilere gösterilen saygının tüm inanç sahiplerine gösterilmesi gerekmektedir. Bunlar aslında insan olduğumuz için doğuştan kazandığımız haklardır. Kimsenin bu konuları sorgulamaya, akıl öğretmeye, yol göstermeye, meseleyi tevil etmeye, farklı taraflara çekmeye hakkı yoktur. İş dünyasının yapması gereken, kolaycılık adına beklentileri anlamsızlaştırmak değil, bu beklentileri karşılamaktır.

Otel hizmetlerinden yararlanmak isteyen müşterilerin en ince detayına kadar beklentileri araştırılıp karşılanırken, belli müşterilerin yiyecekler veya hizmetin belli gruplarla sunulmasının istemeleri veya yiyecek-içeceklerin önceden belirlenen talebe göre dolaplarda, reyonlarda bulunması biçimindeki masum taleplerinin dikkate alınması, uygun sunum ve ortamların var edilmesi gerekmektedir.

Bu kısımda ifade edilmeye çalışılan konular bakıldığında aslında insani talepler ve bunun karşılığında lojistik tarafının atması gereken adımlardır. O yüzden; “bizim hizmetimiz budur, ancak bunu sunarız!” denemez. Beraberinde insanlar bilinçlendikçe, pazar büyüdükçe veya beklentisini ifade edenler artıp talep yükseldikçe farklı beklentilere farklı çözümler sunma adına yapılacak yatırımlar, reel sektör açısından rasyonelliğin de bir sonucu olacaktır.

Lojistik ilkeleri;  Maliyet optimizasyonu, Uygun lojistik modu, Lojistik araçlarının optimizasyonu gibi lojistik faaliyetleri yürütülürken göz önünde bulundurulası gereken temel esaslardır. (Küçük, 2017: 72).

Lojistik karması veya bir diğer ifadeyle Lojistik Bileşenleri, lojistik kapsamında gerçekleştirilen eylemler ve lojistik işlemlerinin temelini oluşturan unsurlardır. Lojistik karması baş harfler dikkate alınarak “7 L” biçiminde formüle edilebilir. Helal Lojistik Bileşenleri, moral değerleri içerecek şekilde paylaşılmıştır.