Dövizin Volatilitesine Karşı Faktör Yükü ve Takas Modeli
Dövizin volatilitesi yani esnekliğinin yıllardır spekülatif olarak kullanıldığını, insanların aldatıldığını, televizyonlarda gazetelerde boy gösteren sözde ekonomistlerin, yanıltıcı yorumlarının küçük tasarruf sahipleri için önemli olumsuz sonuçlar doğurduğunu daha önceki yazılarımda ifade etmiştim.
Dövizin Volatilitesine Karşı Faktör Yükü ve Takas Modeli
Orhan KÜÇÜK*
Dövizin volatilitesi yani esnekliğinin yıllardır spekülatif olarak kullanıldığını, insanların aldatıldığını, televizyonlarda gazetelerde boy gösteren sözde ekonomistlerin, yanıltıcı yorumlarının küçük tasarruf sahipleri için önemli olumsuz sonuçlar doğurduğunu daha önceki yazılarımda ifade etmiştim.
“Birincisi zarara uğratıyor, sosyo ekonomik ve psikolojik sorunlara yol açıyor. İkinci olarak da makro ekonomi açısından ülkeye zarar veriyor.” demiştim.
Makro ekonomi açısından bakıldığında durum şöyle özetlenebilir: Bu hareketlilik; borç stokunu, cari açığı, enflasyonu, aşırı değerlenmelerde yapılan müdahalelerden dolayı rezervleri etkilemekte, bu sefer ülkeler sömürülmektedir.
İhracat ve ithalatçının, dahilde işleyenlerin ikide bir yükselen düşen dövizle baş etmesi, bu oynak kurda çalışması kazanması mümkün değildir. Teşbihte hata olmasın; iki kapılı cüz gibi o tarafa bu tarafa cüz yapanlar her halükârda kazançlı çıkmakta, yükselirken de ama ne gariptir ki düşerken de kazanmaktadırlar.
Ya da tahterevalli gibi, sistemi kuranlar münavebeli olarak kazanmakta, tokmak her defasında küçük tasarrufçunun, gelişmemiş veya gelişmekte olan ülkelerin kafasında patlamaktadır.
Bu hareketli piyasaya karşı ne yapılmalıdır?
Benim burada makroekonomi yönetimi ve milli piyasa aktörleri için önerim şudur:
"Faktör Yükü ve Takas Modeli".
Bu model iki ayaklı bir modeldir. Birincisi: Ürünün içinde her bir faktörün ağırlığının/yükünün belirlenmesi, işgücü, sermaye gibi faktörlerin fiyatının ürün fiyatına göre tespit edilerek ödenmesidir. Böyle olursa faktör fiyatlarındaki spekülatif artışlar, özellikle spekülatif araçlarla alınıp satılan faktörlerin fiyatlarındaki öngörülemez değişikliklerin zararları elimine edilebilir. Bu işlemin yurt içi piyasada gerçekleştirilmesi oldukça kolaydır.
Uluslararası için de modelin ikinci ayağı olan Takas'ı öneriyorum. Yani faktör/hammadde/yarı mamul karşılığında ürün takası. Bu uygulamada; faktör satınalınan yere karşılığı olarak belirlenen miktarda ürün takas edilir. Ne kadar makine, karşılığı kadar ürün, ne kadar işgücü, karşılığı kadar ürün, …. Yoksa, bu değişken kur neticesinde parça fiyatları ürün fiyatını aşıyor, bu işin arkasını alamayız.
Hepinizi saygıyla selamlıyorum…
* Doç. Dr., İİBF, İşletme Bölümü, Üretim Yönetimi ve Pazarlama Anabilim Dalı
kucuktr@hotmail.com, https://twitter.com/orhankucuk4, https://www.facebook.com/orhan.kucuk.9231